Dưới đây là bài viết phân tích bài thơ Lão nông và các con của La Phông ten.
Lao động là vẻ vang. Lao động là nghĩa vụ. Lao động là cần thiết, … tục ngữ có câu: “Có làm thì mới có ăn – không dưng ai dễ đem phần đến cho.” Có biết bao nhiêu câu nói về lao động mà lời hay ý đẹp. Cách đây trên ba thế kỉ, nhà thơ La Phông-ten đã học tập và kế thừa văn học dân gian Pháp và những nhà văn tiền bối viết về ngụ ngôn như Edốp, Babriux, Pheđrô,… để sáng tạo nên những bài thơ ngụ ngôn bất hủ như bài Lão nông và các con. Bài thơ mượn lời cha dặn để nói về lao động và ca ngợi sức lao động sáng tạo. Tác giả không thuyết lý, mà đã sử dụng ngụ ngôn dưới hình thức thơ ca để chuyển tải một lời giáo huấn của cha đối với các con về giá trị của lao động.
Bài thơ ngụ ngôn này cũng tạo nên một tình huống rất điển hình: Cha trước lúc qua đời gọi các con đến để dặn dò. Lời cha dặn trở thành lời trăng trối, (nói là giối giăng cũng được). Một không khí thiêng liêng. Chỉ có con bất hiếu mới không nghe lời cha trong giây phút trang nghiêm như vậy. Nếu chưa hiểu được tình huống này xem như thiếu tiền đề để cảm nhận bài thơ.
Câu chuyện cha kể, cha dặn phút lâm chung cũng rất đơn giản mà cảm động. Mở đầu bài thơ là hai câu như một câu cách ngôn. Phải biết lao động, phải cần cù gắng sức, có thế mới được ấm no, dư dật:
“Hãy lao động cần cù gắng sức,
Ấy chân lưng sung túc nhất đời.”
Cha là một phú nông, một nông dân giàu có. Nhờ cần cù, lao động mà có một gia sản: một số ruộng đất để lại cho các con. Trước lúc chết gọi các con lại không phải để chia gia tài mà là để dặn dò những điều thiết tha. Cha khuyên các con ruộng đất là gia tài, gia sản, không được bán đi. Nhà nông nếu bán ruộng đất đi chẳng khác nào tự chặt chân tay mình, triệt đường sinh sống.
Bài thơ ngụ ngôn Lão nông và các con là một bài thơ hay, hấp dẫn, hóm hỉnh, thấm thía
Điều thứ hai cha dặn, chắc là có nói thầm: có một kho vàng ông bà chôn dưới ruộng mà lâu nay cha tìm mãi vẫn chưa thấy:
“Kho vàng chôn dưới chân kia,
Không gì đứng vững được trước sự công phá của tiếng cười.
Against the assault of laughter nothing can stand.
Mark Twain
