Nêu cách thể hiện thủ pháp nghệ thuật tương phản trong truyện Sống chết mặc bay của Phạm Duy Tốn

ĐỀ BÀI: Thế nào là nghệ thuật tương phản? Nêu cách thể hiện thủ pháp nghệ thuật ấy trong truyện Sống chết mặc bay của Phạm Duy Tốn và tác dụng của nó.


BÀI VIẾT









Tương phản là một thủ pháp nghệ thuật được sử dụng khá phổ biến trong sáng tác văn chương. Nó được thể hiện bằng việc tạo ra những hành động, những cảnh tượng, những tính chất trái ngược nhau để từ đó làm nổi vật lên một ý tưởng hoặc toàn bộ nội dung tư tưởng chủ đạo của tác phẩm. Trong những truyện ngắn hay của nền văn học Việt Nam những năm đầu tiên thế kỉ XX thì có thể nói truyện ngắn Sống chết mặc bay cùa Phạm Duy Tốn là một sự vận dụng sáng tạo và sắc sảo thủ pháp nghệ thuật nêu trên.


Sống chết mặc hay là một bức tranh tương phản giữa một bên là cảnh tượng nhân dân đang phải vật lộn vất vả, căng thẳng trước nguy cơ vỡ đê. Bên kia là cảnh quan phủ cùng nha lại, chánh tổng đang lao vào một cuộc đánh tổ tôm, trong khi họ phải là những ông quan phụ mẫu đứng mũi chịu sào. Câu chuyện bắt đầu vào lúc quá nửa đêm, khi ấy trời vẫn mưa tầm tã, nước sóng dâng lên cao, khúc đê xem chừng núng thế không khéo thì vỡ mất.Ở trên đê, dân phu kể hàng trăm nghìn con người, từ chiều đến giờ, hết sức giữ gìn. Cảnh hộ đê nhốn nháo và căng thẳng: trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người xao xác gọi nhau sang hộ, nhưng xem chừng ai ai cũng mệt lử cả rồi. Vậy mà mưa cứ đổ, nước vẫn cứ cuồn cuộn bốc lên. Sức người dường như đã tỏ ra bất lực trước thiên nhiên.


Trong lúc lũ con dân đang chân lấm tay bùn, trăm lo nghìn sợ, đem thân hèn yếu mà đối với sức mưa to gió lớn thì các ngài quan phụ mẫu hộ đê đang ở trong đình kia… Đình ấy cũng ở trên đê nhưng cao và vững chãi, dẫu nước to nữa cũng không việc gì. Phải chăng, các ngài đang ngồi bàn kế sách? Trên sập […] có một người quan phụ mẫu, uy nghi chễm chện ngồi. Thế nhưng không phải ngài đang chỉ đạo mà là ngài đang đóng cái bàn tổ tôm. Ở cái chiếu bạc ấy, thêm nữa còn có đủ mặt các ông tai to mặt lớn: thầy đề, đội nhất, thông nhì, lại thêm quan chánh tổng sở tại cũng ngồi hầu bài nữa. Các vị phụ mẫu đều ngồi hết cả ở đây, thế thì ở ngoài kia lũ con cháu cứ tha hồ mà kêu mà khóc.


Chiếu bạc vững yên và nghiêm trang lắm. Ngoài đánh tổ tôm, các ngài còn hút sách ăn uống, hầu hạ và còn bao nhiêu thứ nữa. Trong khi đó ngoài kia mưa gió cứ ầm ầm, dân phu thì rối rít.


Phạm Duy Tốn hành văn rất tự nhiên. Ông cứ tả, vừa tả vừa chêm xen hai cảnh cứ như là những lời nhắc nhở rất nhỏ thôi. Ấy vậy mà người đọc cứ thấy rạo rực, cứ run lên vì lo cho tính mệnh của bao người đang ôm lấy thân đê và cũng vì thế mà càng căm ghét lũ quan tham vô trách nhiệm.


Thù pháp nghệ thuật tương phản tiếp tục được phát huy và được tác giả đẩy lên đến cao trào khi con đê đã ào ào tan vỡ. Có người khẽ nói Bẩm có khi đê vỡ nhưng ngài cau mày gắt rằng: mặc kệ! Quan đang cao hứng vì thế mà bọn quan chức hầu bài cũng cứ nín nhịn ngồi yên. Lát sau lại có người xồng xộc chạy vào: Bẩm… Quan lớn… đê vỡ mất rồi! Thế nhưng, tiếp theo vẫn là những lời quát mắng kèm theo một khuôn mặt cáu bẳn tức giận đỏ đến tía tai. Những dòng văn của tác giả tài tình. Càng về cuối truyện mạch văn càng ngắn, càng nhanh, càng lo lắng và cũng lại càng vững chãi. Dân cứ thét cứ kêu, cứ lênh đênh trên mặt nước. Còn  quan phụ mẫu thì đúng lúc con đê kia vỡ lại là lúc ngài đang thắng lớn. Quan ù và ù to chưa từng thấy.


Bằng lời văn tả thực nhưng cũng vô cùng sinh động và sự khéo léo trong việc đan xen kết hợp hai thủ pháp tăng cấp và tương phản, truyện ngắn đã lên án gay gắt chế độ vô trách nhiệm của bọn quan tham. Đồng thời, Sống chết mặc bay cũng bày tỏ niềm cảm thương da diết trước nỗi đau của con người. Nhờ sự thành công ở cả hai mặt nội dung và nghệ thuật, Sống chết mặc bay xứng đáng là truyện có chất lượng đầu tiên của nền văn học hiện đại Việt Nam.



, , , , , , , , ,

Cho chúng tôi biết ý kiến của bạn?
Bạn hãy dậy vào năm giờ sáng, ăn trưa vào chín giờ, ăn tối vào năm giờ chiều, ngủ vào chín giờ tối, bạn sẽ sống đến chín mươi chín tuổi.
Ngạn ngữ Pháp
Quan Tâm ?
Ngẫu Nhiên

The Soda Pop