Dưới đây là phân tích hình ảnh Bác Hồ trong bài thơ “Đi đường” trong “Nhật kí trong tù”
Bài ‘‘Đi đường’ có tựa đề lại là một cụm động từ, chi một hệ thống. Bài thơ, do vậy, có một ý nghĩa riêng, ngoài việc diễn tả cảm xúc trước cảnh núi non điệp trùng, đất trời cao rộng, hùng vĩ. nó còn thể hiện tư thế chủ động của một nhà thơ – chiến sĩ. Bài thơ sáng tác theo thê’ thơ thất ngôn tứ tuyệt, được dịch ra thể lục bát:
“Đi đường mới biết gian lao.
Núi cao rồi lại núi cao trập trùng;
Núi cao lên đến tận cùng,
Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non”.
Mở đầu là một câu thơ giản dị gần như một lời nói thường:
“Đi đường mới biết gian lao”.
“Đi dường”, hai tiếng binh dị thế thôi nhưng chứa đựng biết bao ý nghĩa. Trước hết là nghĩa cu thể của nó. Nói “đi đường” thực chất là bị giải đi đường, là đi đày. Bác tuy không kể, không tá, nhưng chúng ta, những người đọc thơ Bác hôm nay, không thể không đặt bài thơ trong khung cảnh Bác bị giải đi triền miên giữa cảnh đói rét thiếu thốn, giữa cảnh nắng dội mưa dầm, giày dép tả tơi. 53 cây số một ngày, tay bị trói giật cánh khuýu, cổ mang vòng xích… Vậy mà, câu thơ nói đi nói lại dường như chỉ là một nhận xét, một đúc kết bình thường. Từ “mới biết” nghe nhẹ nhàng, khiêm tốn nhưng chất chứa ở bên trong biết bao sóng gió của cuộc đời. bao nhiêu nghĩ suy của người trong cuộc. Như thế, để thấy câu đầu trong bài “Đi đường” không chỉ là sự đúc kết trong một cuộc đi đường cụ thể, mà bao hàm một thái độ đánh giá nhận thức được suy nghĩ trong suốt cả chặng đường dài trên bước đường đời nói chung, trên bước đường cách mạng nói riêng. Câu thơ do vậy vừa mang nội dung cụ thể, vừa mang nội dung khái quát.
Đằng sau câu thơ, ta bắt gặp mội tâm hồn lớn, cao khiết, đẹp đẽ. một trí tuệ mẫn cảm cùa bậc chí sĩ đang đối diện, chịu đựng những gian lao khùng khiếp những đã biết vượt lên gian lao bằng thái độ làm chù, bằng phong thái ung dung bình tĩnh, với cái nhìn minh mẫn, sáng suốt mà khiêm tốn. giản dị:
Những người thật sự yêu nhau không viết ra niềm hạnh phúc của mình.
Lovers who love truly do not write down their happiness.
Anatole France
