Đề bài: Phân tích bài thơ “Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông ” của Phan Bội Châu và nêu cảm nghĩ.
Phan Bội Châu (1867-1940) biệt hiệu là Sào Nam. quê ở Nam Đàn, Nghệ An. Ông là chiến sĩ cách mạng vĩ đại của dân tộc ta trong hơn hai mươi năm đầu của thế kỉ XX. Ông còn là một nhà thơ. nhà văn lớn để lại nhiều kiệt tác chứa chan tinh thần yêu nước chống xâm lăng. Ông sáng tác nhiều tác phẩm bằng chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ gồm có: “Hải ngoại huyết thư”, “Ngục trung thư”. “Phan Bội Châu niên biên”, “Trùng quang tám sử”. “Việt Nam vong quốc sử”…
Năm 1913. Chính quyền Quảng Đông, Trung Quốc đã bắt giam Phan Bội Châu. Với cuộc mua bán chính trị bẩn thỉu này, chúng định trao nhà cách mạng Việt Nam cho thực dân Pháp, trong khi tòa án Pháp ở Đông Dương đã kết án tử hình vắng mặt Phan Bội Châu.
“Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông” là chùm thơ hai bài, đây là bài thơ thứ nhất được Phan Bội Châu viết trong ngày đầu bị bắt giam.
Bài thơ thể hiện khí phách hiên ngang, bất khuất và phong thái ung dung của người chiến sĩ yêu nước cách mạng trước cảnh tù đày, nguy hiểm.
1. Hai câu đề nói lên một tâm thế đẹp của người chiến sĩ cách mạng: “Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu. Chạy mỏi chân thì hãy ở tù”. Điệp từ “vẫn” làm cho ý thơ được khẳng định, biểu lộ lòng tự hào về nhân cách cao đẹp: hào kiệt, phong lưu. Một con người có tài cao, chí lớn trong mưu đồ đại sự cứu nước, cứu dân. Một nhà nho trang nhã, ung dung đàng hoàng. “Chạy mỏi chân ” là cách nói hóm hỉnh về sự hoạt động sôi nổi của Phan Bội Châu lúc ở Nhật, lúc sang Thái Lan, lúc ở Trung Quốc. Bốn tiếng “Thì hãy ở tù” vừa là chấp nhận cảnh ngộ tù đày, vừa là một sự thách đố, thể hiện một thái độ rất bình tĩnh, rất chủ động trước tai ương hoạn nạn.
2. Hai câu thực nói về cuộc đời người chiến sĩ cách mạng: phải xa gia đình, quê hương đất nước, bôn ba hải ngoại, phải nếm trải mọi thử thách gian truân, chịu cảnh tù tội. “Hai mươi năm lẻ ” (Bài ca chúc tết thanh niên). “Khách không nhà” đối với “người có tội” (bị tù), “bốn bể” đối với “năm châu” – ngôn ngữ thơ cân xứng, thể hiện một tâm hồn cao đẹp, giàu đức hi sinh, một chí lớn tung hoành mang ầm vóc lớn lao được đo bằng “năm châu” và “bốn bể”. Giọng thơ thanh thoát phơi phới:
” Đây khách không nhà trong bốn biển,
Lại người có tội giữa năm châu. ”
Sau này, trong bài thơ “Từ giã bạn bè lần cuối cùng” viết năm 1940 trước lúc qua đời, ý thơ trên được tác giả nhắc lại:
Còn có trạng thái tồi tệ hơn mù lòa, đó là thấy thứ không thực sự tồn tại.
There is a condition worse than blindness, and that is, seeing something that isn't there.
Thomas Hardy