Soạn bài: Cảnh ngày xuân (Trích Truyện Kiều)
I: kiến thức cơ bản cần nắm vững
Đoạn trích nằm ở phần đầu của truyện (từ câu số 39 đến câu 56).
Nội dung tả cuộc đi chơi xuân của chi em Thúy Kiều. Chính tại cuộc đi chơi này, Thúy Kiều đã thắp hương cho Đạm Tiên và gặp gỡ Kim Trọng.
Đoạn thơ Cảnh ngày xuân là bức tranh thiên nhiên, lễ hội mùa xuân tươi đẹp, trong sáng được gợi lên qua từ ngữ, bút pháp miêu tả giàu chất tạo hình của Nguyễn Du.
II: Hướng dẫn đọc – hiểu văn bản
1: Những chi tiết gợi lên khung cảnh mùa xuân: ánh sáng đẹp, có chim én, có hoa nở, có cỏ xanh. Thời gian đã qua hai phần ba mùa xuân. Chim én xuất hiện khi mùa xuân về, và thấm thoắt như thoi đưa, đã hơn sáu mươi ngày. Đã bước sang độ cuối xuân. Cỏ xanh tận chân trời. Màu cỏ tràn một không gian rộng lớn. Và trên cái nền xanh ấy, một vài bông hoa lê nở trắng, như điểm tô thêm cho bức tranh đơn sơ mà lộng lẫy.
Nguyễn Du tả cảnh với một vài nét đặc tả, chọn lọc. Từ ngữ bình dị. Đặc biệt nhất là sự sắp xếp trật tự từ để làm nổi bật màu trắng của hoa lê ở câu thơ “Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”.
2: Những câu thơ tiếp theo gợi tả lễ hội thanh minh. Có lễ tảo mộ. Có hội đạp thanh. Đây là một dịp tốt cho những trai tài, gái sắc được gặp gỡ, hẹn hò. Hội đạp thanh là hội của những người trẻ tuổi. Những người đi dự hội thật đông: nô nức, dập dìu, như nước, như nêm. Họ rắc vàng vó, họ đốt tiền cho những người đã khuất khi tảo mộ. Công việc tảo mộ xong, họ sẽ đi chơi xuân. Cả một ngày để tham gia hội đạp thanh. Không khí của lễ hội thật nô nức, nhộn nhịp, dập dìu. Trong số những trai tài gái sắc ấy, có chị em nhà Thúy Kiều “phong lưu rất mực hồng quần”.
3: Sáu câu thơ cuối tả cảnh chị em Thúy Kiều chuẩn bị ra về. Thời gian lúc này đã về chiều. Cảnh được miêu tả thu hẹp lại quanh một dòng suối nhỏ, với dòng nước uốn quanh, với nhịp cầu nho nhỏ. Vẫn là cảnh mùa xuân nhưng là cảnh chiều, cảnh sau khi mọi người đã có một ngày tham gia lễ hội. Cảnh vật thanh thanh, nao nao như cũng mang tâm trạng của con người. Chỉ sau đó ít phút thôi, Kiều sẽ gặp nấm mộ Đạm Tiên và thắp hương, thương khóc cho một số phận một người tài hoa, bạc mệnh. Và sau đó là cuộc gặp gỡ và mối tình xét đánh “tình trong như đã mặt ngoài còn e” giữa Kiều và Kim Trọng.
Thời gian làm mòn mọi gót giày.
Time wounds all heels.
John Lennon