Soạn văn bài bài: Đất nước ( Trích trường ca Mặt đường khát vọng)
I: Vài nét về tác giả và tác phẩm
1: Tác giả
Nguyễn Khoa Điềm sinh năm 1943 tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế, trong một gia đình trí thức cách mạng. Ông là một trong những nhà thơ tiêu biểu cho thế hệ nhà thơ trẻ những năm chống Mĩ, đem đến cho thơ tiếng nói trữ tình của tuổi trẻ. Thơ Nguyễn Khoa Điềm có cảm xúc nồng nàn, suy tư sâu lắng.
2: Trường ca Mặt đường khát vọng được Nguyễn Khoa Điềm hoàn thành ở chiến khu Trị – Thiên năm 1971, in lần đầu năm 1974.
Khác với hàng loạt trường ca nở rộ cùng thời như Nguyễn Văn Trỗi của Lê Anh Xuân, Bài ca chim Chơrao của Thu Bồn, Theo chân Bác của Tố Hữu triển khai cảm xúc xoay quanh câu chuyện về cuộc đời của một nhân vật anh hùng, trường ca của Nguyễn Khoa Điềm triển khai cảm xúc theo quá trình vận động ý thức của một tầng lớp tuổi trẻ thành thị miền Nam thức tỉnh trước hiện tại đất nước, nhìn rõ kẻ thù, ý thức về nhân dân, ý thức về sứ mệnh của thế hệ mình, xuống đường đấu tranh.
3: Đoạn trích Đất nước là phần đầu của Chương V trong trường ca Mặt đường khát vọng (Bản trường ca có 9 chương). Nhà thơ cảm nhận đất nước về nhiều phương diện nhưng vẫn quy về cốt lõi tư tưởng “Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân” từ đó thức tỉnh nhận thức của tuổi trẻ đi đến sự lựa chọn quyết định đứng về phía nhân dân, Tổ quốc, chia sẻ vận mệnh và trách nhiệm đấu tranh giải phóng dân tộc. Đoạn thơ sử dụng phong phú chất liệu văn hóa dân gian phù hợp với tư tưởng của tác phẩm.
II: Hướng dẫn học bài
1: Đoạn thơ chia làm hai phần:
+ Phần một: Từ đầu đến “Làm nên Đất Nước muôn đời”. Đất nước được cảm nhận từ nhiều phương diện: văn hóa, phong tục, truyền thống, địa lí, lịch sử…, đất nước hóa thân gần gũi trong cuộc sống bình dị của mỗi con người.
Tự do tư tưởng là sức sống của linh hồn.
Liberty of thought is the life of the soul.
Voltaire
