Vào ngày chúc thọ mừng 90 tuổi của thầy giáo, cả bọn học sinh chúng tôi vây quanh thầy chúc mừng đại thọ và không ngừng khen thầy là người cao tuổi tráng kiện nhất, sắc mặt da dẻ hồng hào, tinh thần lại phấn chấn hoàn toàn không giống người ở tuổi 90.
Lúc đó có một người thưa hỏi thầy, có bí quyết gì trong cuộc sống không? Thầy liền tiết lộ bí quyết cho chúng tôi nghe: “65 năm về trước, sau khi kết hôn. Vào đêm tân hôn tôi và cô ấy (vợ thầy) đã vạch ra một pháp lệnh như sau: Từ nay về sau nếu chúng ta cãi nhau, khi đã biết được ai sai thì người đó phải ra vườn tản bộ. 65 năm qua, mỗi khi cãi nhau thì tôi là người ra vườn đi tản bộ hoặc đi dạo phố”. Nghe xong, cả bọn chúng tôi cười ầm lên, bỗng nhiên có một học sinh nam nói nhỏ rằng: “ngốc thế, sao lần nào thầy cũng sai cả”.
Kỳ thật, thầy giáo chúng tôi không ngốc và cũng không phải mỗi lần cãi nhau đều do lỗi của thầy hay do thầy sai đâu. Nhưng bởi vì thầy nhường nhịn, mỗi lần như vậy thầy đều chủ động ra vườn tản bộ, làm giảm bớt những điều không đem lại lợi ích giữa vợ chồng và dập tắt đi sự tranh cãi. Tinh thần của thầy đáng làm cho mọi người cảm động và khâm phục, bao nhiêu cặp nam nữ có thể không xảy ra tranh cãi chứ? Thà rằng “tự nhận sai” và nhường đi vài lời để cắt ngang lời lẽ không hay giữa hai người, làm cho hai người bình tĩnh suy xét lại mình trong chốc lát còn hơn rướng cổ tranh cãi.
Sự thật rất nhiều người biết tranh luận nhưng không nhất định biết nói năng chuyện trò. Đặc biệt là những lúc cãi nhau đến đỏ mặt tía tai thì thế nào có thể hiểu được đạo lý “bớt một lời biển rộng trời cao”? Và sự thật đã chứng minh những người thích tranh cãi nhiều là những người càng ít tư tưởng. Bởi vì những người chỉ chú ý đến tranh cãi thì ít suy ngẫm tìm tòi. Cho nên lúc những người thường thích dùng miệng lưỡi tranh cãi biện luận thì dần dần không thích dùng tai lắng nghe và cũng ít dùng trí để suy nghĩ.
Người xưa thường nói “ thanh thiếu niên thích nói nhiều, trung niên thích làm hơn và người già thì thích suy ngẫm”. Nhưng tôi cảm thấy, thầy giáo chúng tôi thích nói và làm nội tâm ngoại tướng đều tương đồng, không nặng lời mắng nhiếc, không tranh hơn thua, cho nên trường thọ tướng hảo. Có một triết gia nói rằng: “khi một người nữ nổi giận giống như một hồ nước bị quấy lên đục ngầu đáng sợ, làm mất đi vẽ đẹp thanh nhã vốn có”. Kỳ thật nam hay nữ nổi giận thì gương mặt đều khó xem như nhau thôi.
Chỉ có sự nhường nhịn và bao dung trong lời nói, “tự nhận sai và ra vườn tản bộ trầm tư suy nghĩ. Đó mới chính là bí quyết để nuôi dưỡng hạnh phúc.
(Như Nguyện dịch)
Không thể có tự do thật sự mà không có tự do vấp ngã.
There can be no real freedom without the freedom to fail.
Erich Fromm